نویسنده : الهام تقی پور- بهار 1400
کشور ایران با تولید 90 درصد زعفران جهان، بزرگترین تولید کننده زعفران دنیا است. با توجه به رویش زعفران در اقلیم های گرم و خشک و کم باران، بسیاری از مناطق کشور مستعد کشت و پرورش این گیاه ارزشمند هستند، عاملی که ایران را به مدت 3000 سال به خواستگاه رویشی زعفران تبدیل کرده است.
به گفته محسن احتشام رئیس شورای ملی زعفران، سطح زیر کشت زعفران در ایران در سال 99 ،به 125 هزار هکتار
رسیده است، که غالب این مساحت متعلق به استان های خراسان شمالی، جنوبی و مرکزی و باقی مربوط به حدودا
17 استان کشور می باشد. امروزه با توجه به افزایش ترویج کشت زعفران در شبکه های ارتباط جمعی کشت این گیاه
در استان های بسیاری مورد توجه جوانان قرار گرفته است.
اما تمرکز یکسویه بر افزایش سطح زیرکشت بدون توجه به حجم تقاضا در بازار داخلی و خارجی میتواند منجر به ریزش قیمت و زیان در بازار زعفران گردد. به طور قطع این گران ترین ادویه جهان توان ایجاد ارزش افزوده بسیاری را برای کشور داراست. اما پیش از آنکه تمرکز به سمت ابتدای زنجیره ارزش زعفران و بحث تولید به میان بیاید، باید در انتهای زنجیره به دنبال گشایش اقتصادی بود. بنابر گزارش ها، سالانه 540 تن زعفران در سراسر دنیا تولید می شود که از این میان بالای 400 تن اختصاص به کشور ما دارد. بنابراین بیش از 90 درصد زعفران دنیا از طریق ایران تامین می شود. گزارش ها حاکی از حجم صادرات زعفران ایران به میزان 300 تن است که به روش های مختلف صادر می شود. این رقم در کنار نرخ بالای مصرف داخلی (بالای 80 تن در سال )،حاکی از حجم قابل قبول بازار به نسبت تولید در شرایط فعلی است.
اما نکته ی قابل تامل ماجرا، ارزش افزوده کم در مقایسه با این حجم تولید و فروش است. دلایل بسیاری را می توان برای این مسئله برشمرد.
از جمله، صادرات فله ای زعفران، قوانین دست و پاگیر دولتی، موانع بازگرداندن ارز توسط صادرکنندگان به واسطه تحریم ها، تعرفه های گمرکی بین المللی، حمل و نقل و بازار هدف محدود.
بنابراین لزوم توجه بیشتر به مبحث بازاریابی تخصصی زعفران، گسترش فرهنگ مصرف در کشورهای دیگر و توجه به محصوالت جانبی و نیز تغییر جهت از خام فروشی به سمت تولیدات با ارزش افزوده بالاتر همچون عصاره زعفران ضروری به نظر می رسد.